Spalbeek werd voor het eerst vermeld in 1380 en was een Loonse heerlijkheid die later overging naar het prinsbisdom Luik. Het oorspronkelijke dorp was iets noordelijker gelegen dan de huidige dorpskern die pas ontstond na de aanleg van de steenweg van Hasselt naar Diest op het einde van de 18e eeuw. De heren van Spalbeek behoorden tot de familie De Binrevelt, vanaf 1785 tot de familie Van Stokkem.

In 1795 werd Spalbeek een zelfstandige gemeente tot in 1971 toen het bij Kermt werd gevoegd. In 1977 werden ze beide deelgemeenten van Hasselt.

Kerkelijk was Spalbeek tot in 1848 een deel van de parochie Kermt waarna het een zelfstandige parochie werd.

Hendrik van Veldeke, de eerste bekende schrijver van de Lage Landen, zou hier geboren zijn.